PCIe nedir?
PCIe, Peripheral Component Interconnect Express anlamına gelir ve bir bilgisayar sistemindeki çeşitli dahili bileşenleri bağlamak için kullanılan yüksek hızlı bir arayüz standardıdır. PCIe, öncelikle genişletme kartlarını (grafik kartları, ağ kartları, depolama denetleyicileri) anakarta bağlamak için kullanılır.

Anakarttaki PCIe yuvaları, "şerit" olarak adlandırılan farklı boyutlarda gelir (bunlara birazdan değineceğiz). Yaygın yuva yapılandırmaları arasında, iletişim için kullanılabilen veri şeritlerinin sayısını temsil eden x1, x4, x8 ve x16 bulunur. Daha fazla şerit sayısı, genellikle anakart ile genişletme kartı arasında daha yüksek veri aktarım hızları sağlar.

PCIe yuvalarının farklı türleri nelerdir?
PCIe yuvaları, her biri bir "x" ve ardından bir sayı (örneğin, x1, x4, x16) ile gösterilen çeşitli boyut veya yapılandırmalarda gelir. Bu yapılandırmalar, anakart ile genişletme kartı arasındaki iletişim için kullanılabilecek veri yolu sayısını belirler. Yaygın PCIe yuvası türleri şunlardır:

PCIe x1: Bu, en küçük PCIe yuvasıdır ve veri iletişimi için tek bir şerit bulunur. PCIe x1 yuvaları genellikle ses kartları, ağ kartları ve Wi-Fi adaptörleri gibi daha az talepkar genişletme kartları için kullanılır.

PCIe x4: Bu yuva, veri aktarımı için dört şerit içerir. Bir x1 yuvasından daha fazla bant genişliği sağlar ve depolama denetleyicileri, RAID kartları ve bazı ses kartları dahil olmak üzere çeşitli genişletme kartları için yaygın olarak kullanılır.

PCIe x8: Bir x8 yuvası, daha fazla bant genişliği sunan sekiz veri yoluna sahiptir. Bu yuvalar genellikle, bazı ağ bağdaştırıcıları ve özel veri toplama kartları gibi daha yüksek veri aktarım hızları gerektiren yüksek performanslı genişletme kartları için kullanılır.

PCIe x16: 16 veri yolu ile en büyük PCIe yuvasıdır. PCIe x16 yuvaları, grafik kartlarıyla (GPU'lar) ilişkilidir ve standart bir tüketici anakartında bulunan en yüksek bant genişliğini sağlar. Üst düzey oyun, içerik oluşturma ve iş istasyonu sistemlerinde genellikle güçlü grafik işleme için PCIe x16 yuvaları bulunur.

Bunlar en yaygın PCIe yuvası yapılandırmaları olsa da, anakart üreticilerinin belirli kullanım durumlarına uyum sağlamak için farklı yuva düzenlemeleri veya varyasyonları da sunabileceğini unutmamak önemlidir. Ayrıca, her yuva için kullanılabilir bant genişliği, PCIe neslinden (örneğin, PCIe 3.0, PCIe 4.0 vb.) etkilenir ve bağlı cihazların genel performansını etkileyebilir.

PCIe kartı nedir?
PCIe kartı, PCI Express kartı olarak da bilinir ve bir PCIe yuvası aracılığıyla bilgisayarın anakartına bağlanan bir genişletme kartıdır . Bu kartlar, anakarta entegre olmayan çeşitli özellikler ekleyerek bilgisayar sisteminin işlevselliğini artırmak için kullanılır. PCIe kartları farklı biçimlerde gelir ve her türü belirli bir amaca hizmet eder.

İşte bazı yaygın PCIe kartı türleri:

Grafik Kartı (GPU)
Ağ Arabirim Kartı (NIC)
USB veya Güvenlik Duvarı Genişletme Kartı
Depolama Denetleyici Kartı
Ses Kartı
Yakalama Kartı
Bunlar, mevcut PCIe kart türlerine dair sadece birkaç örnektir. PCIe kartları, ister oyun, ister multimedya, ister ağ, ister depolama veya profesyonel görevler olsun, bir bilgisayar sistemini belirli ihtiyaçlara uyacak şekilde özelleştirmenin ve yükseltmenin bir yoludur.

PCIe şeridi nedir?
PCIe hattı, bir PCIe yuvası veya bağlantısı içinde, anakart ile bir genişletme kartı arasında veri iletimi ve alımı için bir yol sağlayan tek bir veri kanalıdır. "Hat" terimi, veri iletimi için birlikte çalışan bir dizi diferansiyel sinyal çiftini (iletim ve alım) ifade eder.

Bir yuva veya bağlantıdaki PCIe şeritlerinin sayısı, anakart ile genişletme kartı arasındaki veri aktarımı için kullanılabilir bant genişliğini belirler. Daha fazla şerit genellikle daha yüksek veri aktarım hızları ve daha iyi performans anlamına gelir. Her PCIe şeridi, yüksek hızlarda sinyal parazitini en aza indirmek ve veri bütünlüğünü korumak için tasarlanmış birden fazla kablo veya izden oluşur.

Farklı PCIe nesillerinin karşılaştırılması
PCIe (Peripheral Component Interconnect Express), her biri veri aktarım hızları, bant genişliği ve özelliklerde ilerlemeler sağlayan birkaç nesilden geçti:

PCIe 1.0 / 1.1:
Yayımlanma tarihi: 2003 (1.0), 2005 (1.1)
Şerit Başına Maksimum Bant Genişliği: 250 MB/sn (1.0), 250 MB/sn (1.1)
Maksimum Bant Genişliği x16 Yuvası: 4 GB/sn (1.0), 4 GB/sn (1.1)
Önceki PCI arayüzünden daha yüksek hızlar sunan ilk nesil PCIe olmasıyla dikkat çekiyor.
PCIe 2.0:
Yayımlanma tarihi: 2007
Şerit Başına Maksimum Bant Genişliği: 500 MB/sn
Maksimum Bant Genişliği x16 Yuvası: 8 GB/sn
PCIe 1.0/1.1 ile karşılaştırıldığında şerit başına veri hızı iki katına çıkarıldı, bu da genel bant genişliğinin iyileştirilmesiyle sonuçlandı.
PCIe 3.0:
Yayımlanma tarihi: 2010
Şerit Başına Maksimum Bant Genişliği: 1 GB/sn
Maksimum Bant Genişliği x16 Yuvası: 16 GB/sn
PCIe 2.0'a kıyasla şerit başına veri hızının iki katına çıkarılmasıyla zorlu uygulamalar için daha yüksek performans sağlandı.
PCIe 4.0:
Yayımlanma tarihi: 2017
Şerit Başına Maksimum Bant Genişliği: 2 GB/sn
Maksimum Bant Genişliği x16 Yuvası: 32 GB/sn
PCIe 3.0 ile karşılaştırıldığında şerit başına veri hızı iki katına çıkarıldı ve yüksek performanslı grafik kartları ve depolama çözümleri için daha fazla bant genişliği sağlandı.
PCIe 5.0:
Yayımlanma tarihi: 2019
Şerit Başına Maksimum Bant Genişliği: 4 GB/sn
Maksimum Bant Genişliği x16 Yuvası: 64 GB/sn
PCIe 4.0 ile karşılaştırıldığında şerit başına veri hızı iki katına çıkarıldı ve ortaya çıkan veri yoğun uygulamalar için uygun etkileyici bant genişliği seviyelerine ulaşıldı.
PCIe 6.0:
Çıkış Tarihi: 2022
Şerit Başına Maksimum Bant Genişliği: 8 GB/sn
Maksimum Bant Genişliği x16 Yuvası: 128 GB/sn
PCIe 5.0 ile karşılaştırıldığında şerit başına veri hızı iki katına çıkarıldı ve gelecekteki sistemler için yüksek hızlı veri aktarımının sınırları zorlandı.
Yeni nesil PCIe'ler daha yüksek bant genişliği sunarak daha hızlı veri aktarımına ve gelişmiş grafikler, yüksek hızlı depolama ve veri yoğun uygulamalar gibi teknolojilere daha iyi destek sağlıyor.

Crystal Group'ta
Mevcut sunucular, veri yolu için PCIe Gen 5 veri yolu hızlarını kullanıyor. Bu, Gen 4'ün iki katı hız anlamına geliyor ve sektör tarafından hızla benimseniyor. Intel'in Sapphire Rapids ve AMD'nin EPYC'leri, anakart üzerindeki işlevler ve anakartlara takılı diğer çevre birimleri arasında iletişim kurmak için PCIe Gen 5 kullanıyor. Bu platformları FG2 sağlam sunucularında bulabilirsiniz ve şu anda piyasadalar. Depolama ve hızlandırma sektöre daha da yaygınlaştıkça, bu daha yüksek veri yolu hızlarının en büyük tüketicileri SSD'ler ve GPU'lar oluyor. Gen 6'nın yakında geleceğini tahmin ediyoruz, ancak birkaç ay beklememiz gerekebilir.